Fluoride tandpasta goed of slecht?

Aan fluoride worden zowel positieve als negatieve effecten op de menselijke gezondheid toegeschreven. Er heerst dan ook veel twijfel of we er nog wel verstandig aan doen om tandpasta met fluoride te gebruiken. In dit artikel geven we daar een antwoord op. Om dat antwoord te kunnen geven staan we echter eerst in een aantal paragrafen stil bij wat fluoride is, wat het doet en / of het giftig is. Daarbij behandelen we ook een aantal hardnekkige fabeltjes.

Wat is fluoride?

Fluor is een essentieel sporenelement: we hebben het nodig voor de normale groei en ontwikkeling van ons lichaam en kunnen het niet zelf aanmaken. Fluor komt veelvuldig voor in de natuur onder de vorm van fluoride. Fluoride zit in bepaalde voedingswaren, zoals bijvoorbeeld in groenten, vis en thee. Wat we dagelijks binnenkrijgen aan fluor via eten en drinken is echter onvoldoende om tandbederf tegen te gaan. Fluor speelt een rol in de normale functie van het hart, de sterkte van de botten en de sterkte van de tanden

Wat doet fluoride?

Bacteriën in de mond kunnen resten uit eten en drinkenomzetten in zuren die het tandglazuur aantasten. Ook kunnen zure stoffen in eten en drinken het tandglazuur verzwakken. In beide gevallen is het proces hetzelfde. Onder invloed van de zuren lost het glazuur van het gebit op; dit wordt demineralisatie genoemd. Dit proces treedt op bij een pH-waarde onder 5,5. Het gebit kan zich van nature van een dergelijke ‘zuurstoot’ herstellen, dit heet remineralisatie. Daarbij speelt speeksel een belangrijke rol. Speeksel neutraliseert zuur en zorgt voor een goede ph in de mond (boven de 5.5.). Het proces van remineralisatie zorgt er voor dat calcium, fosfaat en andere mineralen die door de zuren onttrokken zijn uit het tandglazuur, waardoor het dus tijdelijk zwakker is geworden, terug kunnen keren in het glazuur. Fluoride speelt hierbij een belangrijke rol. Het maakt het glazuur van tanden en kiezen minder goed oplosbaar en versnelt het proces van remineralisatie waarmee onder andere calcium weer wordt opgenomen in de gebitselementen. Wanneer we onze tanden poetsen met fluorhoudende tandpasta, blijft altijd wat fluor kleven op de tanden, waardoor het tandglazuur sterk blijft. Op die manier zijn tanden beter bestand tegen zuuraanvallen en kan door poetsen met fluoridetandpasta meer zuurstoten per dag kunnen worden verdragen.

Is het giftig?

Fluoride is bij hoge concentraties inderdaad giftig en kan dan tot lichamelijke klachten leiden. Tandpasta is echter niet gevaarlijk. Het bevat zeer lage concentraties, zeker wanneer je het per tandenpoetsbeurt bekijkt. Waar het mis gaat in de onheilspellende berichten op het internet over negatieve eigenschappen van fluor, is dat het hier vaak gaat over de inname van fluoride in drinkwater. Daar is inderdaad van aangetoond dat het toedienen van fluoride op die manier geen constructieve bijdrage levert aan het voorkomen van gaatjes en in sommige gevallen ook negatieve effecten kan hebben. Na een ritje spijsverteringskanaal blijft er erg weinig fluoride over dat de tanden ook bereikt, de bijwerkingen die onderweg kunnen ontstaan wegen niet op tegen de mogelijke positieve invloed. Nogmaals, het gaat hier vooral om toevoeging van fluoride in drinkwater, wat mensen stelselmatig, dagelijks, binnenkrijgen. In Nederland wordt er geen fluoride aan drinkwater toegevoegd.

Tandpasta is echter niet bedoeld om in te slikken en de meeste weldenkende mensen doen dat dan ook niet. Bovendien zijn de concentraties zeer laag. Dus wanneer je dat wel zou doen is er nog niet veel aan de hand. Er is dan ook nooit in onderzoek aangetoond dat er risico’s verbonden zijn aan het gebruik van fluoridetandpasta. Om echt lichamelijke klachten te krijgen van de inname van fluoride moet je meer dan een hele tube tandpaste in een keer binnen krijgen. Wanneer je dat afzet tegen het beetje tandpasta (meestal niet meer dan het formaat erwtje) dat je op je tandenborstel doet, weet je dat het met de schadelijkheid dus wel meevalt mocht je dat beetje tandpasta tijdens het poetsen per ongeluk inslikken.

Advies: gebruik tandpasta met fluoride

We begonnen dit artikel met de vraag of het verstandig is tandpasta zonder fluoride te gebruiken. Om daar antwoordt op te geven moesten we eerst even stil staan bij wat fluoride is en of het schadelijk is. Daaruit hebben we kunnen opmaken dat fluoride in tandpasta dusdanig laag gedoseerd is, het (bijna) nooit doorgeslikt wordt en als dat wel gebeurt dit helemaal niet zo erg is. Ook hebben we geleerd dat de vele spookverhalen op het internet vooral gebaseerd zijn op onderzoeken over het toevoegen van fluoride in drinkwater. Dat is echter iets geheel anders dan fluoride toevoeging in tandpasta.

Wij zullen niet ontkennen dat fluor bij verkeerd gebruik schadelijk kan zijn. Maar er is heel goed in kaart gebracht wat de risico’s zijn en hoe je het wél moet gebruiken. Tandartsen adviseren en gebruiken het, omdat bewezen is dat het positieve effecten heeft voor het glazuur. De hoeveelheid fluoride in tandpasta is dermate gering dat deze niet schadelijk is voor de gezondheid. Fluoride in tandpasta heeft een positief effect op de remineralisatie van het tandglazuur. Zeker in de huidige tijd waarin eten en drinken (suikers, zuren) op elk moment van de dag genuttigd worden, heeft het tandglazuur het zwaar te voorduren. Het glazuur kan niet altijd op tijd reminersaliseren voor de volgende maaltijd, drankje of tussendoortje voor de volgende zuuraanval zorgt. Het kleine beetje fluoride is daardoor een nuttige toevoeging om de demineralisatie te remmen en de remineralisatie te versterken, om daardoor het glazuur sterker te maken.

Wij adviseren dus om te poetsen met fluoridetandpasta en vinden het onverstandig om te poetsen met een tandpasta waar geen fluoride aan is toegevoegd. In een groot aantal studies is aangetoond dat het gebruiken van niet fluoridehoudende tandpasta leidt tot meer cariës. Bij NORMAAL gebruik van een passende fluoridetandpasta zijn, zeker bij kinderen in de wisselfase, de voordelen vele malen groter dan de nadelen.