Last van kiespijn, pijn in kaak, oor of gezicht, een slechte adem of zie je donkere verkleuringen, groefjes of witte vlekken? Dan zou het zomaar kunnen dat je een gaatje in je tand hebt. Hoe ziet zo’n gaatje er nu uit? Ik ga je helpen om een gaatje te herkennen.
Hoe gaatjes herkennen?
Meestal merk je een gaatjes pas op als het te laat is. Een gaatje zal pas echt pijn doen als het zich in een vergevorderd stadium bevindt en het tandbeen daarbij is aangetast. Je tand doet dan bijvoorbeeld pijn bij het drinken of eten van hete, koude of zoete dranken, je hebt last van een zeurende pijn in de kaak, soms gelijktijdig met een pijngevoel in het oor of het gezicht. Ook een toegenomen gevoeligheid van de tanden, een slechte adem en een vieze smaak in de mond kunnen wijzen op het hebben van gaatjes (ook wel cariës genoemd). Soms zie je verkleuringen, een groefje of witte vlekken op je tand. Samengevat, symptomen van gaatjes zijn:
- Een verkleuringen, een groefje of witte vlekken op je tand.
- Bij het eten of drinken van hete, koude of zoete dranken en etenswaren pijn in de tand.
- Zeurende pijn in de kaak, in het oor of gezicht.
- Slechte adem en/of vieze smaak in de mond.
Maar dat zijn eigenlijk vooral symptomen als het gaatje echt al pijnlijk is geworden. Je kunt een gaatje nog in een eerder stadium herkennen.
Hoe ziet een gaatje er uit?
Hoe ziet een gaatje er dan visueel uit? Om die vraag te beantwoorden moeten we heel kort stilstaan bij wat een gaatje is. Een gaatje bestaat uit een vrij kleine opening in het glazuur en een veel grotere ruimte onder het oppervlak. Bacteriën in tandplak scheiden zuur uit. Het zuur zorgt ervoor dat het tandglazuur achteruit gaat. Dit proces wordt ook wel de demineralisatie van het tandoppervlak genoemd. Door het zuur verdwijnt een deel van je glazuur onder het oppervlak, terwijl het oppervlak onbeschadigd blijft. Als dit proces doorgaat dan zal het glazuur dermate verzwakken dat het glazuur afbrokkelt en er een holte ontstaat. Dan is het te laat en heb je echt een gaatje. Maar een beginnend gaatje kun je gelukkig wel vroegtijdig herkennen.
Gaatje vroegtijdig herkennen?
Door de ruimte die ontstaat onder het oppervlak van je glazuur schemert een gaatje altijd wat wittig door. Een beginnend gaatje (cariës) herken je vaak aan een dof wit, geel of bruin vlekje. Op deze plek is het glazuur onder invloed van de zuren aan het oplossen en poreus geworden. Het goede nieuws is dat het glazuur zich nog kan herstellen en daardoor een gaatje voorkomen wordt. Alleen wanneer tandplak voor een lange periode niet weggepoetst wordt of je de tanden continu blootstelt aan zoetigheid en zuren kan het tandglazuur zich niet meer herstellen. Er ontstaat dan een gaatje.
Beginnend gaatje herstellen
Een klein gaatje in het tandglazuur gaat soms vanzelf weer dicht. De mineralen waaruit tandglazuur en tandbeen bestaan groeien voortdurend aan, en breken ook weer af. Om te voorkomen dat een beginnend gaatje echt een gaatje wordt is het belangrijk om je tanden vanaf nu grondig te poetsen. Met grondig bedoel ik twee keer per dag met een fluoride tandpasta voor 2 minuten lang. Je gebruikt bij voorkeur een goede elektrische tandenborstel. Die is vele malen effectiever is dan een handtandenborstel. Logisch ook, want het apparaat maakt immers de poetsbeweging voor je, in een snelheid die jij nooit kan evenaren.
Door goed te poetsen en alle tandplak te verwijderen geef je het lichaam de kans om het glazuur weer te versterken. Dit wordt remineraliseren genoemd. Speeksel en de fluoride in tandpasta helpen daarbij. Naast zorgen voor een goede mondhygiëne, moet je ook oppassen met het eten en drinken van suikers en zetmeel. Deze stoffen bevorderen namelijk tandplaque. Probeer het aantal eet- en drinkmomenten tot maximaal 7x per dag te beperken. Water mag je natuurlijk altijd drinken.
En hoe zit het met zwarte of donkere puntjes en vlekjes?
We krijgen ook regelmatig vragen over zwarte of donkere puntjes. Ook dat hoeft niet altijd iets te zeggen. Soms kan het even schrikken zijn als je bijvoorbeeld tijdens het flossen in de spiegel een zwart putje op je tand ziet. Een zwart putje is pas een gaatje als het pijn doet. Als het eromheen wit of grijs doorschemert kan er wel sprake zijn van een beginnend gaatje. Echter niet elk putje of groefje hoeft een echt gaatje te zijn. Het kan heel goed zijn dat dit donkere of zwarte plekje niet meer is dan een verkleuring. Lees meer over oorzaken van (witte) vlekjes op je tanden.
Bij twijfel raden we je aan altijd contact op te nemen met je tandarts. Cariës is namelijk voor de leek nooit helemaal met 100% zekerheid te herkennen. Het gaatje ontstaat immers onder het oppervlak. De tandarts zal daarom met een röntgenfoto bevestigen of je wel of niet een gaatje hebt. Als er sprake is van een gaatje vult de tandarts dit op. Is er geen sprake van een gaatje dan zal bekeken worden waar eventuele klachten vandaan komen en zal je geadviseerd worden hoe gaatjes voorkomen kunnen worden.
Hoe gaatjes voorkomen?
Gaatjes worden vooral veroorzaakt door tandplak (bacteriën) op en tussen je tanden. De vorming van tandplak kan bevorderd worden door o.a. het eten en drinken van koolhydraten (suikers). Daarom is het belangrijk om elke dag je tanden te poetsen. Om tandplak goed te verwijderen is het vooral van belang dat je goed poets, de juiste tandenborstel, elektrisch tandenborstel en tandpasta gebruikt. Poets grondig met korte bewegingen. Of als je een elektrische tandenborstel gebruikt door de tandenborstel langzaam over de tanden en kiezen te bewegen. Poets de binnen en buitenkant en het kauwvlak. Een tandpasta zoals Elmex Anti-Cariës – speciaal ontwikkeld tegen tandbederf – raden we sterk aan.
Hoe ontstaan gaatjes?
Je kunt bovenstaande tip om goed (elektrisch) te poetsen wellicht beter plaatsen als je weet hoe gaatjes (cariës) ontstaan. Op je tanden ontstaat in de loop van de dag tandplak. In tandplak leven bacteriën die de koolhydraten in de tandplak (uit suiker, zetmeel en andere voeding) omzetten. Daarbij scheiden de bacteriën zuren uit. Als het tandplak niet regelmatig van de tanden wordt verwijderd tasten de zuren het tandglazuur aan. Daardoor kan een gaatje ontstaan. Je merkt daar in het begin vrij weinig van, wat het gebeurt onder het oppervlak. Als er veel van het interne tandglazuur is verdwenen, bezwijkt ook het oppervlak. Zo krijgen de bacteriën toegang tot het tandbeen. Dit bestaat uit organisch materiaal dat door bacteriën omgezet kan worden. Je voelt op dat moment vooral pijn bij koud, warm, zoet of zuur eten en drinken. De tand zal bij verdere aantasting gaan rotten en uiteindelijk ook het tandzenuw aantasten. Op dat moment voel je al continu pijn en moet het gaatje gevuld worden door de tandarts.
De oorzaken van gaatjes zijn dus:
- Tandplak, daar leven bacteriën in de mond van die het glazuur kunnen aantasten;
- Slecht en te weinig poetsen waardoor tandplak en bacteriën onvoldoende verwijderd wordt;
- Eten en drinken: dit bevordert de aanmaak van tandplak en maakt tot een uur na het eten/drinken het glazuur vatbaarder voor zuuraanvallen.
Bronnen:
- Cariëslaesies; diagnose en behandeling. Ch. Penning. Afdeling Cariologie, Endodontologie, Pedodontologie Academisch Centrum Tandheelkunde Amsterdam. 2002.
- Cariës: diagnostiek, monitoren en begeleiden naar goed mondzorggedrag. Een heroriëntatie; Palenstein Helderman WH van, Amerongen JP van, Bittermann D, Strijp AJP van, Amerongen WE van. Ned Tijdschr Tandheelkd 2011; 118: 360-367
Andere artikels over tandaandoeningen
- Gevoelige tanden? Wat is de oorzaak en wat kun je er tegen doen?
- Hoe ziet een gaatje eruit? Zo herken je een gaatje in je tanden
- Kaaskiezen, wat zijn het en wat kun je er tegen doen?
- Korter worden van tanden en kiezen: het gevolg van gebitsslijtage
- Oorzaken van kiespijn
- Tanden knarsen: een knarsbitje gebruiken
- Tanden komen scheef door: oorzaak en wat aan te doen?
- Tandenknarsen in je slaap: alles wat je moet weten
- Tandenknarsen? Oorzaken en tips
- Tandsteen voorkomen en verwijderen
- Verstandskiezen: pijn en ontsteking
- Waarom zijn mijn tanden geel?
- Wat is cariës of tandbederf en hoe kun je het voorkomen?
- Wat is tanderosie en hoe herken je het?
- Wat moet ik doen als mijn kind kiespijn heeft?
- Witte vlekken op tanden: wat is dat?
Ik heb achteraan mijn voortand ook een zwart plekje zitten, maar na onderzoek bij de tandarts bleek het geen gaatje te zijn gelukkig.
Kun je gaatjes ook wegpoetsen?