Sporten en de gezondheid van het gebit lijken in eerste instantie weinig met elkaar te maken te hebben. Toch is er met name bij de fanatieke sporters vaak een nauw verband tussen het sporten en de kwaliteit van hun tanden. Vooral top atleten en mensen die veel fitnessen blijven meer last te hebben van tandbederf, tandvleesaandoeningen en erosie van het tandglazuur dan mensen die minder fanatiek sporten. Lees hieronder de gevolgen van intensief sporten voor het gebit.
Speeksel
Het Universitaire Ziekenhuis in het Duitse Heidelberg heeft onderzocht hoe dat komt. Zij vergeleken 35 triatleten en 35 niet-sporters. Wat bleek? Hoe langer de atleten trainden, hoe meer schade ze toebrachten aan hun tanden. Uit het onderzoek blijkt dat de schade vooral wordt veroorzaakt door de hoeveelheid speeksel en de samenstelling van het speeksel bij deze sporters. Ons speeksel zorgt er voor dat de zuurtegraad op het goede niveau blijft en het tandglazuur sterk blijft. Het beschermt op een natuurlijke manier de mond. Hoe langer de atleten zich uitsloofden, hoe minder speeksel er vrijkwam en hoe meer ‘alkalisch’ het speeksel werd. Alkalisch speeksel bevordert de groei van tandsteen en -plak.
Eiwitten en mineralen
Daarnaast is er mogelijk (nog niet onomstotelijk aangetoond in onderzoek) een verband met de hoeveelheid eiwitten en mineralen die sporters nodig hebben voor hun herstel. Sporters verbruiken enorm veel eiwitten en mineralen voor de aanmaak en het onderhoud van spiermassa. Op het moment dat de spiermassa hier een grote aanslag op legt, zijn er ook minder mineralen beschikbaar voor het sterk houden van de tanden. Tandbederf ontstaat dan doordat het gebit niet voldoende mineralen en eiwitten bevat en daardoor minder goed bestand is tegen zuuraanvallen. Ter illustratie: (wilde) dieren poetsen nooit hun tanden, maar ze lijden niet massaal onder tandbederf. Ze houden hun eiwit-mineraalhuishouding voldoende op peil met hun voeding en breken de mineralen niet af door het eten van (toegevoegde) suikers.
Wie goed wil sporten moet dus goed op zijn of haar voeding letten om voldoende energie, eiwitten en vitaminen binnen te krijgen voor het herstel van de spieren. Om dat voor elkaar te krijgen eten sporters vaak op vele verschillende momenten op de dag en gebruiken ze supplementen als (isotone) sportdrankjes. En ook daar schuilen gevaren in voor het gebit.
Meerdere voedingsmomenten op een dag
Voor het herstel van de spieren, en voor de groei van spieren als je fitness en aan krachttraining doet, is goede voeding met een spreiding over de gehele dag noodzakelijk. Die vele eetmomenten, of het nu een volledige maaltijd of een tussendoortje is, hebben effect op de tanden. Elke keer wanneer we iets eten wordt het tandglazuur tijdelijk zwakker. Dat komt omdat de zuren in eten de PH-waarde (zuurtegraad) in de mond verlagen waardoor er een natuurlijk proces plaatsvindt waar calcium en andere mineralen onttrokken worden uit het tandglazuur (demineralisatie).
Ons speeksel zorgt er gelukkig voor dat de zuurtegraad in de mond weer op het goede niveau komt, waardoor een deel van de onttrokken mineralen zich weer binden aan het tandglazuur en het weer terug sterk maken. Wanneer je echter meerdere keren op een dag eet, en met name kort na elkaar, is je speeksel niet in staat om de zuurtegraad weer naar een goed niveau te brengen. Daardoor kunnen de mineralen zich niet hechten aan de tanden en worden ze zwakker en slijten ze.
Sportdrankjes
Tenslotte nuttigen een groot aantal sporters regelmatig energiedrankjes om op korte termijn over energie te beschikken en eventueel een aantal andere voedingsstoffen aan te vullen. In veel sportdrankjes zitten niet zo veel suikers meer als vroeger. Nu zijn suikers niet de grootste boosdoener in dergelijke drankjes, dat zijn vaak de voedingszuren die toegevoegd worden om de drankjes lekker te maken. En juist die zuren (net als suikers) zijn schadelijk voor het gebit.
Doordat sportdrankjes met grote regelmaat genuttigd worden, soms meerdere keren op een dag, hebben ze het zelfde effect als frisdranken op het gebit. Doordat de tanden continu in contact komen met de frisdrank slijten ze, de zuren en suikers in frisdrank tasten het tandglazuur aan, dat wordt tanderosie genoemd (lees meer over tanderosie). En tanderosie is nou net waar veel sporters last van hebben, vaak zonder dat ze het weten. Hetzelfde effect treedt op wanneer we veel fruit eten.
Advies over sporten en de gevolgen voor het gebit
Probeer het drinken van sportdrankjes en het aantal eetmomenten op een dag te beperken of te combineren. Voor het aantal eetmomenten op een dag wordt gemiddeld 7 per dag aangeraden als maximum voor het gebit. Helaas helpt poetsen niet om het glazuur te versterken. Wanneer je gelijk gaat poetsen na het eten, kan je zelfs je tandglazuur beschadigen. Het tandglazuur is namelijk tijdelijk zwakker door de verlaagde ph waarde en onttrokken mineralen. Wacht minimaal een half uur met poetsen na het eten of drinken.
Wij vragen jullie als lezers om tips te delen hoe jullie omgaan met het dilemma tussen veel sporten of fitnessen en de daarbij behorende oorzaken van een verminderde kwaliteit van het gebit. Hoe gaan jullie bijvoorbeeld om met de wijzigende samenstelling van het speeksel ter compensatie van de verminderde hoeveelheid mondvocht? Drinken jullie dan Isotone sportdrankjes (die door de zuren slecht zijn voor de tanden) of water (dat weer voor verdunning van het bloed zorgt en daarmee voor verminderde prestaties)?