Tandsteen. Niks vervelender dan elke controle bij de tandarts of mondhygiënist langdurig in de behandelstoel liggen om hele plakkaten tandsteen te laten verwijderen. Gelukkig kun je met enkele simpele tips veel tandsteen zelf voorkomen of verwijderen. Als je dat niet doet, kunnen er op de lange termijn problemen met je gebit ontstaan.
Wat is tandsteen?
Tandsteen is een verharde laag tandplak. Tandsteen ontstaat vooral vlak onder het tandvlees en achter en tussen je tanden. Dit zijn namelijk plekken die soms minder goed gepoetst worden. Tandsteen bestaat uit een afzetting van mineralen door bacteriën. Door verkalking verhardt de afzetting tot tandsteen.
Het laagje is zo hard dat je het met een tandenborstel niet kunt weghalen. Dit verklaart ook het woord, het laagje op de tanden is zo hard als ‘steen’. Tandsteen is aanvankelijk witgeel, maar kan ook bruinig of zwart verkleuren. De tandsteen verkleurt door kleurstoffen uit voeding, drank of tabak.
Lees in dit artikel op onze website hoe je tandsteen kunt voorkomen.
Hoe zelf tandsteen verwijderen
Tandsteen kun je op een aantal manieren zelf verwijderen. We zetten ze voor jou op een rijtje: we beginnen met de meest eenvoudige oplossing tot de meest drastische.
De basics: tandenpoetsen
Alles begint met je tanden grondig te poetsen, ook op de plaatsen die moeilijker toegankelijk zijn: tussen je tanden en vlak onder het tandvlees. Doe dat met een tandpasta die actief werkzaam is tegen tandplak, vb. de Elmex Anti-Cariës. Deze bevat fluoride die het glazuur van tanden harder maakt en beschermt tegen tandbederf. Tandenpoetsen is vooral preventief belangrijk.
Een must: flossen
Flossen werkt als de tandsteen nog niet te ver gevorderd is, nog niet te hard is dus. Het helpt om voedselresten en plaque tussen je tanden te verwijderen die anders moeilijk bereikbaar zijn met een tandenborstel. Je kunt dit het beste doen met een waterflosser of met flosdraad.
De beste manier om harde tandsteen zelf te verwijderen: met een tandartshaakje
De beste manier om zelf tandsteen te verwijderen is door gebruik te maken van een tandartshaakje, ook wel schraper genoemd. Met een tandartshaakje kun je zelf ongeveer dezelfde handelingen uitvoeren als dat tandarts ook doet bij het verwijderen van tandsteen. Met een tandartshaakje kun je zelf voorzichtig tandsteen wegschrapen. Schraap altijd vanaf het tandvlees af. We raden je aan om dit 1x in de twee weken te doen, maar zeker niet vaker dan 1x in de week. We raden je altijd aan om een professioneel tandartshaakje te kopen. De beste tandartshaakjes zijn gemaakt van zacht staal.
Wij raden onderstaande set aan:
Wanneer naar de tandarts?
Door goed tanden te poetsen, regelmatig te flossen en een tandenstoker te gebruiken kun je veel tandplak verwijderen en daarmee tandsteen voorkomen. Zoals beschreven in dit artikel kun je een deel van het tandsteen zelf verwijderen. Dat scheelt een pijnlijke en langdurige behandeling bij de tandarts. Helaas lukt het zelden om al het tandsteen te verwijderen. Tandsteen dat wat minder goed zichtbaar is bij en onder het tandvlees kun je niet zelf schoonmaken. We adviseren je daarom om minimaal 1x per jaar het gebit professioneel te laten reinigen en te laten onderzoeken op gaatjes en andere afwijkingen. Ook kunnen zij de tandsteen die je zelf niet kunt weghalen, professioneel voor je verwijderen. Dit kun je ook bij de mondhygiënist laten doen.
De tandarts gebruikt voor het verwijderen van tandsteen een tandartshaakje of scaler. Voor een grondige reiniging maakt de tandarts of mondhygiënist gebruik maken van een tandsteenapparaat. Dat is een apparaat dat (utrasoon) de verkalkte tandsteen los trilt. Met het apparaat wordt het tandsteen van het tandoppervlak en onder het tandvlees verwijderd. Het maakt een krassend geluid, maar beschadigt de tanden niet. Veel mensen vinden dit niet prettig, maar het geeft een grondiger resultaat dan handmatig weghalen. Het water, de pijnlijke ervaring en het verveld afzuigen van speeksel en restjes moet je helaas maar even kort voor lief nemen. Daarna zijn je tanden weer vrij van tandsteen en worden ze in veel gevallen ook nog mooi glad gepolijst.
Waarom heeft de ene persoon meer last van tandsteen dan de ander?
Bij ieder mens ontstaat er tandplak en tandsteen, maar bij de ene persoon ontwikkelt het zich sneller en/of meer dan bij de ander. Hoe komt dat? Zoals in voorgaande alinea’s besproken kan dat komen door de persoonlijke verzorging, voeding en levensstijl. Maar dat verklaart nog niet alle verschillen! Er is namelijk ook een biologische / erfelijke oorzaak aan te wijzen. We bespraken eerder al dat tandplak en speeksel een belangrijke oorzaak van tandsteen zijn. Iedereen heeft speeksel, maar de samenstelling ervan verschilt per persoon. Mensen met een bepaalde samenstelling (waaronder calcium, fosfaat en de ph-waarde) hebben meer last van tandsteen dan anderen. De samenstelling is grotendeels erfelijk bepaalt. Hier kun je dus niet zoveel aan doen.
Gevolgen van het niet weghalen van tandsteen
Tandsteen helemaal voorkomen kan helaas niet. Ook al eet je nog zo gezond en poets je zo goed, er zal altijd een dun laagje ontstaan. Dat is niet ernstig, mits je het regelmatig laat verwijderen. Doe je dat niet, dan heeft het harde laagje gevolgen voor de gezondheid van de tanden en het tandvlees. Het wordt weggehaald omdat je tandvlees er ontstoken van raakt. Tandsteen en tandplak bieden namelijk ideale omstandigheden voor bacteriegroei, wat tandvleesaandoeningen tot gevolg kan hebben. Daarnaast heeft tandsteen een ruw oppervlak. In dat ruwe oppervlak blijven voedselresten achter en kunnen veel schadelijke bacteriën leven. Deze bacteriën zorgen voor een constante zuuraanval op de tanden en het tandvlees. Dit resulteert in geïrriteerd tandvlees en gaatjes. Regelmatig zelf tandsteen verwijderen en de tanden vrij maken is dus noodzakelijk voor een gezond gebit.
Slotopmerkingen
De tips in dit artikel helpen je bij het schoonmaken van tandsteen en er voor te zorgen dat het tandsteen minder snel terugkomt. Je kunt dus veel doen om je tanden vrij van het harde laagje te houden. Goed poetsen, regelmatig flossen, af en toe zelf het harde laagje weghalen met een schraper en minimaal 1x per jaar naar de tandarts zijn onze belangrijkste tips. We sluiten dit artikel af met enkele waarschuwingen huis-, tuin- en keukenmiddeltjes. Op veel websites tref je tips aan om tandsteen te verwijderen met azijn, kokosolie of baking soda. Dit klinkt aantrekkelijk, want het zijn natuurlijke middeltjes. Niets is echter minder waar. Er is geen tot dubieus bewijs dat dit soort middeltjes bijdragen aan een gezonde mond. Sterker nog, middeltjes als baking soda kunnen er voor zorgen dat je tandglazuur sneller wegslijt. Je bereikt dan precies het tegenovergestelde effect. Wij raden het af om dit soort huis- tuin- en keukenmiddeltjes te gebruiken.
Bronnen
- Beeftink A., Een stralende lach, cosmetische tandheelkunde, Bohn Stafleu van Loghum, houten, 2007, pagina 68
- Avoort P.G.G.L.Van Der, Endstra L., Professionele Gebitsreiniging, Bohn, Stafleu V. Loghum, 2011. pagina 29-30
- Loveren C. Van, Weijden G.A. Van Der. Preventieve Tandheelkunde. Op Weg Naar Een Doelmatige Aanpak. Bohn Stafleu Van Loghum, 2000. pagina 64-65
- White, D.J. (1997), ‘Dental Calculus: Recent Insights into Occurrence, Formation, Prevention, Removal and Oral Health Effects of Supragingival and Subgingival Deposits’, European Journal of Oral Sciences, vol. 105, no .5, Pt. 2, October, pp. 508-522.
- Iacono, V.J., Aldredge, W.A., Lucks, H. et al. (1998), ‘Modern Supragingival Plaque Control’, International Dental Journal, vol. 48, no. 3, suppl. 1, June, pp. 290-297.
Ik gebruik hiervoor een tandartshaakje, gaat perfect om het zelf te verwijderen
Goed artikel
Ik merk naarmate ik ouder word ik veel meer last van tandsteen heb gekregen. Is ouderdom ook een mogelijke oorzaak of verergerende factor?
Ik ben blij met dit artikel. Tandsteen schoon laten maken bij de tandarts is altijd zo pijnlijk en onprettige gebeurtenis.
Als je het bij de tandarts laat weghalen en je vindt dit pijnlijk dan een aanvullende tip: Als je gevoelige tandhalzen hebt kun je dit het beste aan de tandarts aangeven. Hij zal dan niet zo snel naar een ultrasoon tandsteen apparaat grijpen maar het tandsteen handmatig reinigen.