Je hebt last van witte vlekjes op je tanden en wilt weten waardoor dit veroorzaakt wordt en of er iets aan gedaan kan worden? Ik help je die vragen te beantwoorden.
Witte vlekjes op de tanden
Witte vlekken op je tanden worden door veel mensen als esthetisch storend ervaren. Ze ontsieren het verder vaak gezonde gebit. Zeker wanneer ze aanwezig zijn op de voortanden, die bij elke lach zichtbaar worden. Gevlekte tanden kunnen bij zowel volwassenen als kinderen voorkomen. De plekjes zijn meestal zichtbaar op de onderkant van de voortanden en hoektanden. Ze ontstaan zowel op de boven- als ondertanden. De vlekjes hebben een andere kleur dan de rest van de tand en zijn daardoor goed zichtbaar. Ze kunnen een geel bruine of witte kleur hebben. Bij de ene persoon zijn de vlekjes beter zichtbaar dan bij de ander. De tand zelf is vaak wel gezond, mits goed gepoetst, zonder verdere pijn (klachten).
Lees ook: wat is de beste elektrische tandenborstel?
Ook ik heb er last van
Ik kan mij voorstellen dat je die vlekjes niet mooi vindt bij jezelf. Ik heb zelf wat witte / gelige vlekjes zitten op mijn bovenste hoektanden en op één van voortanden aan de onderkant. In mijn zoektocht naar hoe dat kwam en of ik er iets aan kan doen kwam ik heel veel websites tegen. Maar geen één website kon mij duidelijk uitleggen wat het nu precies is en hoe het ontstaat. Sterker nog, veel websites wijzen er op dat het een beginnend gaatje kan zijn. Hoewel dat zeker zo kan zijn, hebben de vlekjes op de voortanden in veel gevallen een andere oorzaak! Ik neem jullie graag mee in wat de vlekjes veroorzaakt.
Oorzaken van witte vlekken op tanden
Witte vlekken op tanden kunnen op verschillende problemen duiden. De meest voorkomende oorzaak is een ontwikkelstoornis door bijvoorbeeld fluoride, medicijnen, trauma (vallen / botsen) of een erfelijke oorzaak. In veel gevallen gaat het dan om schade die ontstaan is tijdens de periode waarin de tanden worden gevormd. Andere oorzaken kunnen gaatjes of het dragen van een beugel zijn.
Samengevat ontstaan de vlekjes op je tanden doordat het tandglazuur op die plek poreuzer is geworden. Doordat het glazuur op dat plekje van je tand poreuzer is geworden, wordt meer licht weerkaatst dan de rest van de tand. Hierdoor wordt een witte vlek zichtbaar. De foto aan de rechterkant laat de weerkaatsing van gezond tandglazuur zien en van poreuzer glazuur. Later kunnen de plekjes bruiner van kleur worden. Door (natuurlijke) slijtage van het glazuur komen de plekjes meer aan de oppervlakte te liggen. Ze weerkaatsen dan meer licht. Ook kunnen gevlekte tanden door kleurstoffen (thee, koffie, rode wijn, etc.) meer gaan opvallen. Ook bij een droge mond of verkoudheid vallen de vlekjes (tijdelijk) meer op.
Witte vlekken op tanden weg laten halen?
Vlekjes verdwijnen niet meer uit zichzelf. De witte vlekjes kun je weg laten halen, maar dat is niet nodig als de tand gezond is. Over het algemeen leveren deze witte vlekken dan ook geen problemen op. Ik snap dat er echter ook cosmetische reden zijn om de vlekjes toch weg te laten halen. Daar zijn verschillende mogelijkheden voor. Dit kan in veel gevallen pas als je volwassen bent. De tandarts kan de vlekjes verwijderen door:
- de tanden te bleken (let op: doe dit bij vlekjes nooit zelf!) en/of;
- een harde harslaag op de tand aan te brengen die verbindt met glazuur (binding genoemd).
Daarnaast kan de tandarts facings aanbrengen. Dit zijn schildjes van porselein of composiet die op de tand wordt gemaakt. Als je tanden nog gezond zijn doet de tandarts dat liever niet. Je tanden moeten namelijk geslepen worden tot een klein puntig tandje om de facing te kunnen plaatsen. Als het gezonde tanden zijn vinden de meeste tandartsen dat terecht geen goed idee. Het is namelijk een zeer ingrijpende behandeling die niet meer teruggedraaid kan worden.
Bij gezonde tanden zullen de meeste tandartsen eerst proberen aan de hand van bleken en een speciaal stofje / hars de vlekjes weg te halen. Door middel van een kunsthars worden de poreuze plekjes in het glazuur, die de witte vlekken veroorzaken, opgevuld waardoor ze minder opvallend worden of zelfs helemaal verdwijnen.
Ik ga hieronder nog wat verder in op de verschillende oorzaken van de verkleuringen.
Fluorose
Ondanks de voordelen van fluoride, kan een te grote blootstelling aan het mineraal als baby of kind, fluorose tot gevolg hebben. Fluorose (fluorosis dentalis) ontstaat door een frequente te hoge concentratie fluoride tijdens de periode waarin de tanden gevormd worden. Daardoor ontstaat schade aan het tandglazuur met witte vlekjes of strepen op de tanden tot gevolg. Bij een teveel aan fluoriden kan de fluorideconcentratie bij de tand in aanleg te hoog worden en wordt de mineralisatie van het glazuur niet bevorderd, maar juist verstoord. Er ontstaat een porositeit onder een intacte oppervlakkige laag glazuur. Op die plek ziet het glazuur er na de doorbraak van de tand witter uit (Triller, 1979).
Vlekken voorkomen bij kinderen
Het risico op fluorosis is het grootst tijdens de aanleg van de tand (de tandkiemvorming). Dit vindt plaats in de leeftijd van 0 tot 6 jaar en enkel dan is het gevaar reëel. Meer specifiek lopen kinderen tussen de 15-30 maanden oud het meeste risico (Osuji 1988 et. al). Kinderen van die leeftijd kunnen tandpasta nog niet altijd goed uitspugen en spoelen. Het is belangrijk om hun tanden daarom te poetsen met een tandpasta met lage concentratie fluoride (dit is maximum 500 ppm). Eens de tand gevormd en doorgebroken, kunnen er geen nieuwe fluorosevlekken meer ontstaan.
Lees ook: de beste tandpasta zonder fluoride
Fluoride tandpasta blijft nodig
Fluoride is onontbeerlijk voor gezonde tanden, mits het in de juiste concentratie wordt gebruikt. Het stofje voorkomt gaatjes en kan beginnende gaatjes herstellen. Het heeft ook een antibacteriële werking, waardoor het een gunstig effect heeft op ontstoken tandvlees. Voor jezelf gebruik je een volwassen tandpasta met een fluoride gehalte van 1300-1500 ppm.
Voor kinderen is het extra belangrijk om fluoride tandpasta te gebruiken, omdat de tanden daar nog volop in ontwikkeling zijn. Hun tanden poets je niet met een volwassen tandpasta, maar met een speciale kindertandpasta met een lagere dosis fluoride. Elmex heeft tandpasta speciaal voor peuters (0 tot 5 jaar) en voor kinderen in de leeftijd van 5 tot 12. Na die leeftijd mogen ze volwassenetandpasta gebruiken.
Voor het tandenpoetsen doe je maximaal de hoeveelheid van een half erwtje van speciale kindertandpasta op de borstel van je zoontje of dochtertje. Leer je kind de tandpasta uit te spugen na het poetsen. Spoelen is niet perse nodig. Een keer per ongeluk doorslikken is eveneens geen groot probleem. Ik wil benadrukken dat de speciale tandpasta’s voor kinderen een veilige concentratie hebben en onontbeerlijk zijn voor een goed gebit.
Houdt fluoridehoudende producten zoals tandpasta en mondwater buiten bereik van kinderen. Gebruik geen aanvullende fluoride tabletjes of druppels als je met fluoride tandpasta poetst. Overleg het toedienen van supplementen altijd met je tandarts.
Medische oorzaak en medicijnen
Overigens moet gezegd worden dat het heel aannemelijk is dat er een andere oorzaak is voor de plekjes dan fluorose. Zeker in Nederland, waar alleen in tandpasta fluoride wordt toegevoegd, is de kans erg klein. In veel gevallen is het waarschijnlijker dat er een medische oorzaak aan ten grondslag licht:
- Iedereen kent wel een kind dat tijdens het spelen op het schoolpijn gevallen is op zijn mond. Trauma (zoals vallen of stoten) op jonge leeftijd zorgt voor onvolledige glazuurvorming en/of extra aanmaak van tandbeen.
- Bij sommige mensen zit het plaatselijk vlekkerig verkleuren van tanden in de genen (erfelijk bepaald).
- Minder bekend is dat ook virale infecties of hoge koorts de glazuurvorming kan verstoren.
- Ook complicaties tijdens de geboorte of ademhalingsziekten in de kindertijd waarbij een zuurstoftekort optreedt, kunnen zich uiten in glazuurdefecten.
- Ondervoeding (tekort aan bepaalde voedingsmiddelen) is een andere mogelijke oorzaak en kan leiden tot problemen bij de vorming van het glazuur.
- Tenslotte kunnen ook antibiotica en andere medicijnen effect hebben op het tandglazuur.
Gaatjes door slecht poetsen en zoetigheid
Ook gaatjes beginnen als vlekjes. Een beginnend gaatjes (cariës) ziet er vaak een beetje dof uit. Op deze plek is het glazuur onder invloed van de zuren aan het oplossen en poreus geworden. Dat hoeft niet direct te betekenen dat er een gaatje is ontstaan. Vaak kan het glazuur uit zichzelf nog wel herstellen. Alleen wanneer tandplak voor een lange periode niet weggehaald wordt of je de tanden continu blootstelt aan zoetigheid en zuren kan het tandglazuur zich niet meer herstellen. Het wordt zwakker en zwakker. Zo’n witte vlek zal uiteindelijk een gaatje worden als de tanden slecht verzorgd worden.
Vlekken door ontkalking zijn naast met een goede mondverzorging, te voorkomen door maximaal op 7 momenten van de dag te eten en te drinken. Dit geeft het gebit en het speeksel de tijd om het glazuur sterk te houden. Na bijna alles wat je drinkt of eet wordt het tandglazuur namelijk tijdelijk zachter en dunner. Het is daardoor extra vatbaar voor bacteriën. Je speeksel zorgt er voor dat het glazuur na ongeveer een uur weer terug sterk wordt.
Tanden verkleurd na beugel?
Tijdens een orthodontische behandeling is het extra belangrijk om goed te poetsen omdat etensresten achter de beugel kunnen blijven zitten. Studies hebben aangetoond dat bij 85 procent van de mensen die een beugel draagt, witte vlekken ontstaan om de brackets door de tandplak die op de tanden blijft zitten. Als er niet goed genoeg gepoetst wordt, ontkalkt daar het glazuur.
Witte vlekken op tanden na bleken
Als je al last hebt van witte vlekjes op je tanden, ook als ze nog maar een heel klein beetje zichtbaar zijn, pas dan op met het bleken van je tanden. Doordat de vlekjes poreuzer zijn dan de rest van de tand nemen ze meer of minder kleur over. Daardoor worden ze beter zichtbaar.
En wat is de oorzaak bij mij?
En wat is bij mij zeer waarschijnlijk de oorzaak? Ik heb als kind redelijk wat antibiotica moeten innemen, precies in de periode dat mijn tanden in ontwikkeling waren. Gelukkig zijn de vlekjes bij mij alleen zichtbaar als ik heel breed lach en dan nog moet je heel goed kijken. Ik laat de witte vlekjes niet verwijden.
Bronnen
- Triller, M. (1979). Structural and Histochemical Observations of Fluorotic Enamel Matrix. Journal of Dental Research, 58(2_suppl), 1028–1029.
- Osujp, O. O., Leake, J. L., Chipman, M. L., Nikiforuk, G., Locker, D., & Levine, N. (1988). Risk Factors for Dental Fluorosis in a Fluoridated Community. Journal of Dental Research, 67(12), 1488–1492.
- Muts, EJ. Tandartsprakt (2016) 37: 10.
Andere artikels over tandaandoeningen
- Gevoelige tanden? Wat is de oorzaak en wat kun je er tegen doen?
- Hoe ziet een gaatje eruit? Zo herken je een gaatje in je tanden
- Kaaskiezen, wat zijn het en wat kun je er tegen doen?
- Korter worden van tanden en kiezen: het gevolg van gebitsslijtage
- Oorzaken van kiespijn
- Tanden knarsen: een knarsbitje gebruiken
- Tanden komen scheef door: oorzaak en wat aan te doen?
- Tandenknarsen in je slaap: alles wat je moet weten
- Tandenknarsen? Oorzaken en tips
- Tandsteen voorkomen en verwijderen
- Verstandskiezen: pijn en ontsteking
- Waarom zijn mijn tanden geel?
- Wat is cariës of tandbederf en hoe kun je het voorkomen?
- Wat is tanderosie en hoe herken je het?
- Wat moet ik doen als mijn kind kiespijn heeft?
- Witte vlekken op tanden: wat is dat?
Ik heb de vlekjes al sinds ik kind ben en heb volgende week een afspraak met de tandarts om te kijken of er iets aan gedaan kan worden. Ik vind ze maar lelijk.
Ik heb een tip die voor mij opzich wel werkt. Ik weet niet hoe het komt maar als ik calcium tabletten neem 1x per dag. Dan verdwijnen de vlekjes. Als jk we meer stop zijn ze weer duidelijk zichtbaar. Misschien een tip om te proberen ik heb geen idee of het echt werkt.
Verdwijnt die vlek echt door clacium tabletten?? heeft de tandarts dit jou aangeraden of heb je dit idee van jezelf?
Sinds kort ben ik een nieuwe tandpasta aan het gebruiken die fluoride heeft, ik heb dus ook maar sinds kort kleine witte vlekjes. Het ding is dat ik 13 jaar ben dus ik weet niet of het al in zon korte tijd kan. Weten jullie misschien hoe het te minderen of te stoppen en waarom het gebeurt in zon korte tijd.
Tijdens het bleken van mijn tanden (Opalescence via de tandarts) zijn witte vlekjes op mijn tanden zichtbaar geworden/ ontstaan. Kan het door de deremineralisatie van de tanden komen tijdens het bleken en gaat het na een tijdje weg? Of blijft het zo? Alvast bedankt!
Geweldige artikel! Het heeft mij een beeld gekregen hoe erg dit is, zodat ik dit kan voorkomen.